در این مقاله به بررسی نقش یايسگی و مشکلات هورمونی در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در بانوان می‌پردازیم.
با توجه به کاهش فعالیت‌های بدنی و عدم توجه به تغذیه‌ی سالم، امروزه مشکلات قلبی و عروقی به نسبت دهه‌های گذشته با شیب نسبتا تندی در حال افزایش است؛ به گونه‌ای که رتبه اول مرگ و میر در ایران مربوط به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌باشد. (حتی در دوران اوج کرونا که مرگ و میر به بالای ۷۰۰ نفر در روز رسیده بود؛ باز هم آمار فوت ناشی از بیماری‌های قلبی صدرنشین جدول علل مرگ و میر بود).
مشکلات قلبی عروقی از معضلات سلامت بسیاری از خانم‌ها می‌باشد که دلایل متعددی برای این قضیه کشف شده است؛ از جمله کمبود فعالیت بدنی، تغذیه‌ی ناسالم و مشکلات هورمونی.
در این مقاله به بررسی نقش یايسگی و مشکلات هورمونی در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در بانوان می‌پردازیم.
در دوران یائسگی، به دلیل کاهش هورمون‌های جنسی و فعالیت تخمدان‌ها، آسیب پذیری نسبت به بیماری‌های قلبی عروقی افزایش می‌یابد. از دلایل این واقعه می‌توان به ارتباط هورمون‌های جنسی به عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی اشاره کرد. علاوه بر نقش هورمون‌های جنسی، مطالعات حاکی از معیوب شدن سلول‌های دیواره رگ‌ها در دوره نزدیک به یائسگی و بدتر شدن شرایط در دوران یائسگی می‌باشد که این مورد نیز به نوبه خود در بروز بیماری‌های قلبی نقش دارد. این آسیب در سلول‌های دیواره رگ‌ها، از عوامل کلیدی آترواسکلروز می باشد. آترواسکلروز، تجمع چربی و کلسترول در دیواره سرخرگ‌ها و تنگ شدن آنها می باشد که باعث تنگی رگ و عبور سخت جریان خون می شود. هر چه رگ تنگ‌تر شود؛ فشار خون فرد افزایش یافته و احتمال سکته قلبی افزایش می‌یابد.
اما چه چیزی سبب گشاد شدن رگ می‌شود؟
ماده ای به نام نیتریک اکساید (NO) باعث گشاد شدن رگ ها می شود و از عوامل مهم در سلامت سلول‌های دیواره رگ‌ها می باشد. طبیعی است که کمبود نیتریک اکساید در وضعیت سلامتی عروق تاثیر منفی داشته و وجود مقادیر کافی آن نیاز ضروری بدن است. ال آرژنین (L-arginine) از پیش سازهای تولید نیتریک اکساید می‌باشد یعنی وجود ال آرژنین می‌تواند سبب ساخته شدن نیتریک اکساید شود. در نتیجه کمبود نسبی ال آرژنین می تواند مشکل ساز باشد. در مطالعه‌ای با بررسی 123 خانم سالم که عده‌ای در مرحله قبل از یائسگی و عده‌ای در یائسگی قرار داشتند، نقش کمبود ال آرژنین در ارتباط با آسیب سلول‌های دیواره عروق در یائسگی بررسی شد. همانطور که پیش‌تر ذکر شد، ال آرژنین با تولید نیتریک اکساید در سلامت عروق نقش دارد و آسیب به سلول های داخل رگ‌ها از عوامل موثر در بیماری‌های قلبی عروقی می باشد. بررسی ها نشان داد در خانم های یائسه، متابولیزه شدن (تجزیه شدن) ال آرژنین بیشتر شده و به نسبت به خانم های غیریائسه، ال آرژنین کمتری در بدن دارند.
در نهایت نتیجه این مطالعه نشان داد که کمبود ال آرژنین و طبع آن تولید کمتر نیتریک اکساید، بر عملکرد سلول‌های دیواره رگ‌ها اثر منفی گذاشته و باعث معیوب شدن آنها می شود. این رخداد در خانم‌های یائسه به دلیل کاهش مقادیر هورمون‌های جنسی به ویژه استروژن، بیشتر دیده می‌شود. پس لازم است تمام افرادی که ریسک بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در آنها زیاد است؛ نسبت به انجام غربالگری‌های دوره‌ای اقدام کنند و تحت نظر پزشک باشند و نکات مربوط به تغذیه مناسب را رعایت کنند.
